فایل روتاری دندانپزشکی :

فایل روتاری چیست؟

فایل روتاری در زمینه دندانپزشکی، یکی از ابزارهای کاربردی در درمان ریشه است که به وسیله هندپیس مخصوص و با حرکت چرخشی کار می کنند. این فایل ها در پاکسازی و شکل دهی کانال های دندانی به ویژه کانال های انحنادار که شکل دهی آنها با فایل های دستی دشوار است و احتمال failure دارد، کاربرد دارند. بنابراین به جهت جنس و سیستم خاص آنها انقلابی در درمان ریشه صورت گرفته و سرعت و دقت در آماده سازی افزایش یافته است.

 جنس و طراحی

فایل های روتاری عمدتا از آلیاژ نیکل-تیتانیوم (NiTi) ساخته می‌شوند که دارای انعطاف پذیری بالا و shape memory هستند. این دو ویژگی باعث می شوند تا فایل های روتاری بدون خطر زیاد شکستگی از کانال های انحنا دار عبور کنند و عمل cleaning و shaping را بدرستی انجام دهند.

استفاده از فایل‌های روتاری ممکن است نیاز به مهارت و تجربه بیشتر از سوی دندانپزشک داشته باشد و ممکن است برای برخی موارد خاص ترجیح داده شود، اما به دلیل عملکرد دقیق‌تر و سریع‌تر در برخی موارد، از آنها استفاده می‌شود. شما میتوانید قیمت فایل های روتاری و سایر ابزار دندانپزشکی را در میان فروشگاه های رسادنت با یکدیگر مقایسه نمایید و اقدام به خرید از فروشگاه مورد تایید خود کنید.

ویژگی های فایل های روتاری چیست؟

فایل‌های روتاری در دندانپزشکی دارای ویژگی‌ها و خصوصیات زیر می‌باشند که دانستن آن ها برای خرید فایل روتاری مهم است:

• انعطاف و انحراف‌پذیری: این فایل‌ها از جنس آلیاژ نیکل-تیتانیوم (NiTi) تولید می‌شوند که دارای انعطاف پذیری بالایی هستند. این ویژگی به آنها اجازه می‌دهد به خوبی در کانال‌های ریشه منحنی و پیچیده حرکت کنند.
• قابلیت چرخش خودکار: فایل‌های روتاری به وسیله موتورهای خاص دندانپزشکی به چرخش در می‌آیند، که این قابلیت باعث می‌شود که کار با آنها برای دندانپزشکان راحت‌تر و سریع‌تر باشد.
• دقت و کارایی بالا: این فایل‌ها برای تمیز کردن و شکل دادن به کانال‌های ریشه در طول درمان‌های اندودنتیکس استفاده می‌شوند و به دلیل عملکرد چرخشی و دقت بالایشان، کارایی بالایی دارند.
• متناسب با کانال‌های پیچیده: به دلیل انعطاف و قابلیت چرخش، فایل‌های روتاری بیشتر برای کار با کانال‌های ریشه با آناتومی پیچیده و ساختارهای دشوار‌تر مناسب هستند.
• انتخاب اندازه و اشکال متنوع: فایل روتاری دندانپزشکی در انواع و اشکال مختلفی طراحی و تولید می‌شوند که انتخاب نوع و اندازه مناسب برای کارهای مختلف درمانی اندودنتیکس امکان‌پذیر است.
• مقاومت در برابر شکستگی: علاوه بر انعطاف، این فایل‌ها معمولاً مقاومت بالایی در برابر شکستگی نیز دارند که در کار با کانال‌های ریشه پیچیده و دشوار مفید است.
• نیاز به مهارت و تجربه: استفاده از فایل‌های روتاری ممکن است نیاز به مهارت و تجربه بیشتر از سوی دندانپزشک داشته باشد.

انواع سیستم های فایل روتاری

در بازار سیستم های مختلفی از فایل های روتاری وجود دارد که علاوه بر متریال، طراحی cross section، pitch و نوع نوک فایل در آنها متفاوت است. سیستم های فایل های روتاری به شرح زیر می باشند:

1.ProTaper(Dentsply)

سیستم های protaper توسط شرکت Dentsply طراحی شده و از موفق ترین سیستم های روتاری حال حاضر است. در طول زمان چند نسل از این فایل ها معرفی شدند که در ادامه به توضیح آنها می پردازیم:

1. ProTaper Universal (PTU)

   نسل اول فایل های پروتیپر هستند که از آلیاژ NiTi استاندارد ساخته شده اند. در طول فایل دارای تیپر متغیر (progressive) هستند و برای برش مؤثر تر دارای طراحی مقطعی مثلثی محدب است. شامل دو دسته فایل هستند:

• Shaping Files: که برای شکل دهی ابتدایی ناحیه سرویکال کانال ریشه (براساس تکنیک crown down) استفاده می شود و شامل فایل های (یک نوار سفید)S2 ، (یک نوار بنفش)Sx (orifice shaper)، S1 می باشد. 

• Finshing Files: که جهت آماده سازی نهایی و ناحیه اپیکال کانال ریشه استفاده می شوند و شامل فایل های  F1(به رنگ زرد)،F2(به رنگ قرمز) ، F3(به رنگ آبی)، F4 (به رنگ مشکی)، F5(به رنگ طلایی)

  این سیستم نسبت به انواع جدیدتر مقاومت و انعطاف چذیری کمتری داشته و شکننده هستند. 

2. ProTaper Next (PTN)

این دسته از فایل های روتاری از M-Wire NiTi ساخته شده اند که دارای مقطع مستطیلی هستند. حذف دبری در استفاده از این نوع فایل ها مؤثرتر است و استرس وارد بر دیواره دندان کمتر است. فایل ها در این سیستم شامل X1، X2، X3، X4  و X5 می باشند؛ این فایل ها ب ترتیب به رنگ های زرد، قرمز، آبی، مشکی و طلایی هستند. 

3. ProTaper Gold (PTG)

این نوع از فایل ها نسبت به انواع یونیورسال انعطاف پذیری بسیار بیشتری دارند و حس کنترل بیشتری در دست دندانپزشک ایجاد می کند . سیستم نامگذاری این نوع از فایل ها مشابه انواع PTU می باشد.

4. ProTaper Ultimate (PTUltimate)

5. ProTaper Blue (PT Blue)

این نوع نسبت به انواع Gold نیز مقاومت به شکست و انعطاف پذیری بیشتری دارند و امروزه کاربرد بسیار گسترده تری پیدا کرده است. در کانال ها با curve بسیار شدید مناسب تر هستند. 

6. ProTaper Retreatment File

این نوع از فایل ها جهت خارج کردن گوتا پرکا و مواد پرکننده قدیمی طراحی شده است و معمولا شامل سه فایل D1، D2و D3 هستند و همچنین دارای نوک Cutting برای حذف مؤثرتر مواد هستند.

۲. فایل های تیپر ثابت

 در میان انواع سیستم‌های موجود، فایل‌های روتاری تیپر ثابت (Constant Taper) به دلیل طراحی کلاسیک و قابل پیش‌بینی خود، جایگاه ویژه‌ای دارند. تیپر (Taper) به میزان افزایش قطر فایل در هر میلی‌متر از طول آن گفته می‌شود. در این نوع فایل‌ها، همانطور که از نامشان پیداست، این افزایش قطر با نرخی یکنواخت و ثابت از نوک اپیکال تا انتهای بخش برنده ادامه می‌یابد (برای مثال، تیپر 4% یا 0.04). این ویژگی به دندانپزشک متخصص ریشه (اندودنتیست) اجازه می‌دهد تا با دقتی بالا، شکل‌دهی کانال را به صورت تدریجی و کاملاً کنترل‌شده انجام دهد. استفاده از یک سری فایل با سایزهای مختلف اما تیپر یکسان، یک مسیر صاف و یکنواخت در کانال ایجاد کرده و آن را برای شستشو و پر کردن نهایی به بهترین شکل آماده می‌سازد. اگرچه سیستم‌هایی با تیپر متغیر مانند ProTaper سرعت عمل بالاتری را ارائه می‌دهند، اما مزیت اصلی فایل‌های تیپر ثابت در سادگی، کنترل بالا و ایجاد یک شکل‌دهی یکنواخت در تمام طول کانال است که برای بسیاری از متخصصان این رعایت اصول کانزرواتیو در یک درمان ریشه موفق محسوب می‌شود.

برندهای برتر فایل های روتاری

برندهایی که معمولا در مقالات، بازار جهانی و نظرسنجی ها به عنوان برند برتر شناخته می شوند عبارتند از:

 M3، DenCO، Dentsply Sirona

فایل روتاری مناسب کودکان

بانوجه به تفاوت های بین دندان شیری و دائمی و تفاوت همکاری بیماران کودک و بزرگسال سیستم روتاری در دندانهای شیری با دائمی شامل تفاوت هایی است:

• طول کمتر ابزار که معمولا بین 16-17 و 18 میلیمتر است. 
• تیپر ملایم فایل های روتاری که حجم زیادی از عاج را در کانال دندان شیری حذف نکند. 
• نوع آلیاژ بکار رفته ه بهتر است NiTi ارتقا یافته با روش های heat treatment باشد.
• سطح مقطع تیغه بهتر است مثلثی یا s-شکل باشد تا مانع از تماس بیش از حد در کانالهای با خمیدگی  زیاد شود. 
• سری فایل ها بهتر است که کم تعداد تر و ساده تر باشد.

• باتوجه به ساختار دندانهای شیری بهتر است که ایمنی بیشتری داشته باشند.

  که در برندهایی مثل EndoArt موجود هستند.

عوامل خطر شکستگی فایل های روتاری

عوامل مؤثر در شکستگی فابل های روتاری شامل عوامل مرتبط با خود فایل و عوامل مرتبط با دندان هستند.

عوامل مرتبط با فایل شامل نوع آلیاژ بکار رفته و برند مورد استفاده است. بعنوان مثال در فایل های ProTaper نوع Gold از نوع Blue شکننده تر هستند. همچنین اندازه taper ، طراحی سطح مقطع و طول فایل نیز در استعداد ابتلا به شکست مؤثر است. عامل مهم بعدی سرعت و torque تنظیمی در موتور روتاری است که لازم است باتوجه به توصیه کارخانه سازنده تنظیم شود و در غیر این صورت می تواند مستعد شکست باشد. تعداد دفعات استفاده از فایل نیز در پتانسیل شکست آن مؤثر است. 

عوامل مرتبط با دندان شامل میزان انحنای کانال، وجود یا عدم وجود کلسیفیکاسیون یا ledge در کانال می باشد. همچنین طول کارکرد نادرست نیز می تواند از عواملی باشد که یک فایل روتاری را مستعد شکست می کند. استفاده از lubrication هنگام کار با هر نوع فایل از جمله فایل های روتاری بسیار مهم است و عدم لوبریکیشن کافی می تواند موجب شکست فایل روتاری در کانال شود. 

چگونه از فایل روتاری باید استفاده کرد؟

استفاده از فایل‌های روتاری در درمان‌های کانال ریشه نیازمند تجربه، دقت و دانش است. توجه به نکات زیر می‌تواند در استفاده صحیح از فایل‌های روتاری کمک کند:

• آموزش و آشنایی: قبل از استفاده از فایل‌های روتاری، حتماً آموزش‌های مربوطه را ببینید یا دوره‌های آموزشی مرتبط را بگذرانید تا با مبانی و تکنیک‌های استفاده صحیح آشنا شوید.
• کنترل تورک (Torque Control): شکستن فایل (File Separation) یکی از بزرگترین چالش‌هاست. اطمینان حاصل کنید که تنظیمات تورک موتور روتاری شما متناسب با سیستم فایلی و توصیه کارخانه سازنده تنظیم شده باشد. استفاده از تورک بالاتر از حد توصیه شده توسط سازنده، ریسک شکستگی را به شدت افزایش می‌دهد.
• ایجاد Glide Path: هرگز فایل روتاری (بخصوص فایل‌های Taper بالا) را وارد کانالی که هنوز Glide Path مناسبی برای آن ایجاد نشده است، نکنید. استفاده از فایل‌های دستی (مانند K-file سایز 10 و 15) قبل از شروع کار با روتاری الزامی است.
• حرکت Pecking (نوک زدن): از فشار مداوم اپیکالی (Apical Pressure) خودداری کنید. فایل باید با حرکت آرام و پِکینگ (داخل و خارج شدن کوتاه) در کانال پیش برود.
• بررسی همیشگی: در طول استفاده از فایل، به طور مداوم بررسی کنید که آیا در مسیر درست هستید و patency بصورت کامل برقرار است یا خیر. 
• توقف در صورت نیاز: در صورتی که حس کنید فایل به بافت ریشه ضربه می‌زند یا برخوردی غیرطبیعی را تجربه می‌کنید، فوراً استفاده از فایل روتاری را متوقف کرده و با فایل دستی بررسی کنید. 

• شست و شوی مداوم با محلول های شست و شو دهنده کانال: جهت جلوگیری از تجمع دبری در انتهای کانال و از دست رفتن patency همواره از شست و شو دهنده های داخل کانال استفاده کنیم. 

   

برای خرید فایل روتاری باید به چه مواردی توجه کرد؟

برای خرید فایل‌های روتاری، نکات زیر را در نظر داشته باشید:

• کیفیت فایل تولیدی براساس نوع برند
• سیستم فایل روتاری 
• قیمت و هزینه
• نظرات و تجربیات سایر دندانپزشکان

خرید فایل دستی در دندانپزشکی با بهترین کیفیت در سایت رسادنت

خرید گیتس و پیزو در دندانپزشکی با بهترین قیمت در سایت رسادنت

خرید فایل روتاری E-Flex بلو با قیمت مناسب از رسادنت

منبع: 

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7006588/